Türkiye'de İklim ve Bitki Örtüsü

                                    
Türkiye  ılıman kuşak ile subtropikal kuşak arasında yer alır. Türkiye’nin üç tarafının denizlerle çevrili olması, dağların uzanışı ve yeryüzü  şekillerinin çeşitlilik göstermesi, farklı özellikte iklim tiplerinin doğmasına yol açmıştır. Yurdumuzun kıyı bölgelerinde etkisiyle daha  ılıman iklim özellikleri görülür. Kuzey Anadolu Dağları ve Toros sıradağları  deniz etkilerinin    

iç kesimlere girmesini engeller (Harita 1.)  Bu yüzden yurdumuzun iç kesimlerinde
karasal iklim özellikleri görülür. Dünya ölçüsünde yapılan iklim tasniflerinde kullanılan
ölçütler esas alınarak, ülkemizde şu iklim tipleri ayırt edilebilir (Atalay, İ., 1997) 

  

                               Harita 1: Türkiye'de görülen iklim tipleri

1. Karadeniz İklimi 

• Karadeniz Bölgesi’nin kıyı kesimlerinde görülür.
• Her mevsim yağışlıdır. En çok yağış sonbahar ile kış aylarında düşer.
• Türkiye’de görülen iklimler içinde yıllık yağış miktarı en fazla olandır.
• Yazlar serin ve yağışlı, kışlar ılık ve yağışlı geçer.
• Yıllık sıcaklık farkı azdır.
• Bulutluluk oranı yüksek, güneşli gün sayısı azdır.
• Karadeniz iklimi yer şekillerinin farklılığı nedeniyle 3 alt tipe ayrılmıştır.

UYARI: Karadeniz iklimi sıcaklık ve nem koşulları bakımından okyanusal iklime benzer. Bu iklim tipinde yağış miktarı dağların konumuna ve yükseltilerine bağlı olarak farklılık gösterir.

Doğu Karadeniz Tipi 

• Dağların kıyıdan hemen sonra yükselmesi, uzanış yönleri ve bunların yağış getiren rüzgarlara dönük olması gibi etkenlerden dolayı Türkiye’nin ve bölgenin en yağışlı bölümüdür.
• Yıllık sıcaklık ortalaması: 14°C - 15°C
• Ocak ayı sıcaklık ortalaması: 7°C
• Temmuz ayı sıcaklık ortalaması: 23°C
• Yıllık yağış miktarı 1500-2500 mm

Orta Karadeniz Tipi

• Bu bölümde dağlar kıyıdan uzaklaştığı ve yükseltileri azaldığı için yıllık yağış miktarı azalmıştır.
• Yıllık sıcaklık farkları azdır.
• Yıllık sıcaklık ortalaması: 14°C - 15°C
• Ocak ayı sıcaklık ortalaması: 7°C
• Temmuz ayı sıcaklık ortalaması: 23°C
• Yıllık yağış miktarı: 700 – 900 mm

Batı Karadeniz Tipi

• Yaz ve kış sıcaklıkları Orta ve Doğu Karadeniz tipine göre biraz daha düşüktür.
• Yıllık yağış miktarı, Orta Karadeniz’dekinden daha azdır.
• Kar yağışı ile don olayı Doğu ve Orta Karadeniz’e göre daha sık görülür.
• Yıllık sıcaklık ortalaması : 13°C - 14°C
• Ocak ayı sıcaklık ortalaması : 5°C
• Temmuz ayı sıcaklık ortalaması : 21°C
• Yıllık yağış miktarı : 1000-1500 mm

Karadeniz İkliminin Doğal Bitki Örtüsü: Sıcaklık ve yağış koşulları gür ormanların ve ormanaltı florasının gelişmesini sağlamıştır. Ancak Orta Karadeniz Bölümü’nde yıllık yağış miktarının azalmasına bağlı olarak orman örtüsü zayıflar.

Karadeniz Bölgesi Bitki Katları 

• Geniş yapraklı ağaçlardan oluşan orman
• Geniş ve iğne yapraklı ağaçlardan oluşan orman
• İğne yapraklı ağaçlardan oluşan orman
• Alpin çayırlar ( http://www.msxlabs.org/forum/turkiye-cografyasi/5081-turkiyenin-iklimi-ve-bitki-ortusu.html )

                                                                                                         2. Akdeniz İklimi

• Yazları sıcak ve kurak, kışlar ılık ve yağışlı geçer.
• Kar yağışı ve don olayı ender görülür.
• En yağışlı mevsim kış, en kurak mevsim yazdır.
• Yaz kuraklığı belirgindir.
• Akdeniz iklimi sıcaklık ortalamaları farklı olduğu için 2 tipe ayrılır.

UYARI: Akdeniz ikliminin etki alanı Akdeniz Bölgesi’nde Toros Dağları’nın varlığı nedeniyle dar, Ege Bölgesi’nde ise dağların kıyıya dik uzanması nedeniyle geniştir.
                                                                                                                                                                                          Asıl Akdeniz Tipi 

• Akdeniz ve Ege kıyılarında görülür.
• Dağların kıyıdan hemen sonra yükseldiği yerlerde yağış miktarı artar.
• Kış sıcaklığının en yüksek olduğu yerler Akdeniz kıyılarıdır.
• Yıllık sıcaklık ortalaması: 18°C - 19°C
• Ocak ayı sıcaklık ortalaması: 8°C - 9°C
• Temmuz ayı sıcaklık ortalaması: 28°C - 30°C
• Yıllık yağış miktarı: 750 – 1000 mm

Bozulmuş Akdeniz Tipi (Marmara Tipi)

• Gelibolu Yarımadası ile Güney Marmara kıyılarında daha yaygın olan bu iklim tipi, Trakya’nın büyük bir bölümünde de görülür.
• Akdeniz iklimi ile Karadeniz iklimi arasında geçiş özelliği gösterir.
• Enlem farkı nedeniyle sıcaklık ortalamaları Asıl Akdeniz tipine göre düşüktür.
• Kar yağışı ve don olayı Asıl Akdeniz tipine göre daha sık görülür.
• Yıllık sıcaklık ortalaması: 12°C - 15°C
• Ocak ayı sıcaklık ortalaması: 5°C - 6°C
• Temmuz ayı sıcaklık ortalaması: 24°C
• Yıllık yağış miktarı: 600 – 800 mm

UYARI: Akdeniz İkliminin Marmara tipinde sıcaklıkların daha düşük olması, enlem farkı ve kuzeyden gelen rüzgarların etkisiyle açıklanır, Karadeniz ikliminin etkisiyle yaz yağışlarında artış görülür.

Akdeniz İkliminin Doğal Bitki Örtüsü 

Kısa, bodur ağaç ve çalılardan oluşan makilerdir. Maki bütün yıl boyunca yeşil kalır.
Makilerin yükselti sınırı enlemin etkisine bağlı olarak değişir.
Akdeniz’de 700 – 800 m
Ege’de 400 – 500 m
Güney Marmara’da ise 250 – 300 m’dir. ( http://www.msxlabs.org/forum/turkiye-cografyasi/5081-turkiyenin-iklimi-ve-bitki-ortusu.html )

3. Karasal İklim

• Kuzey Anadolu ve Toros Dağları denizel etkilerin iç bölgelere girmesini zorlaştırdığı için iç kesimlerde iklim karasallaşmıştır.
• Yıllık yağış miktarı az, sıcaklık farkları belirgindir.
• Karasal iklim, enlem ve yükselti farkı nedeniyle 3 tipe ayrılır:

UYARI: Karasal iklimde yaz kuraklığının görülmesi, Akdeniz yağış rejiminin etkili olduğunu gösterir.

                                                                                         İç Anadolu Tipi 

• İç Anadolu, İç Batı Anadolu, Göller Yöresi ve Ergene Havzası’nda görülür.
• Yazlar sıcak ve kurak, kışlar soğuk ve kar yağışlı geçer.
• En yağışlı mevsim ilkbahardır.
• Yıllık sıcaklık ortalaması: 10°C - 12°C
• Ocak ayı sıcaklık ortalaması: 2°C - 4°C
• Temmuz ayı sıcaklık ortalaması: 25°C
• Yıllık yağış miktarı: 250 – 500 mm

Güneydoğu Anadolu Tipi

• Türkiye’nin en sıcak iklim bölgesidir.
• Yazlar çok sıcak, kurak ve uzun, kışlar ılık, yer yer soğuk ve kısa geçer.
• Yaz kuraklığının en belirgin olduğu bölgedir.
• Bölgenin batısında kış yağışları, doğusunda ilkbahar yağışları belirgindir.
• Yıllık sıcaklık ortalaması: 15°C – 19°C
• Ocak ayı sıcaklık ortalaması: 1°C - 2°C
• Temmuz ayı sıcaklık ortalaması: 30°C den yüksek
• Yıllık yağış miktarı: 400 – 700 mm

Doğu Anadolu Tipi (Yazın Yağışlı Tip)

• Bölgenin yüksek bölümlerinde karasal iklim özellikleri daha belirgindir.
• Kışlar çok soğuk, karlı ve uzun, yazlar serin, yağışlı ve kısa geçer.
• En yağışlı mevsimler, yaz ve ilkbahardır.
• Kar yağışı ve don olayı çok sık görülür.
• Yükseltinin etkisiyle kar yağışı diğer bölgelere göre erken başlar.
• Yıllık sıcaklık ortalaması: 3°C - 6°C
• Ocak ayı sıcaklık ortalaması: -12°C’den düşük
• Temmuz ayı sıcaklık ortalaması: 21°C - 22°C
• Yıllık yağış miktarı: 400 – 600 mm

Doğu Anadolu Tipi (Yazları Kurak Tip)

• Bölgenin Çukurda kalan alanlarında (Yukarı Fırat, Orta ve Yukarı Murat Bölümleri) kış sıcaklığı biraz daha yüksektir. Ancak İç Anadolu ve Güneydoğu Anadolu tipine göre kışlar sert geçer.
• İlkbahar yağışları belirgindir.
• Yazlar daha sıcak ve kurak geçer.
• Bu iklim tipi yükseltisi düşük çöküntü ovalarında ve akarsularca derin yarılmış vadi tabanlarında görülür.
• Yıllık sıcaklık ortalaması: 12°C – 12°C
• Ocak ayı sıcaklık ortalaması: -8°C
• Temmuz ayı sıcaklık ortalaması:25°C den yüksek
• Yıllık yağış miktarı: 300 – 500 mm

Karasal İklimin Doğal Bitki Örtüsü

 İlkbahar yağışlarıyla yeşeren, yaz kuraklığı ile fazla boy atmadan sararan ve step (bozkır) adı verilen bitki örtüsü geniş yer kaplar. Step alanlarının bir bölümü antropojendir.
Yüksek yerlerde yer yer iğne yapraklı ağaçlardan oluşan ormanlar bulunur. Dağ doruklarına yakın yerlerde düşük sıcaklık nedeniyle dağ çayırları yer alır.

Antropojen Step (Bozkır): Ağaçların tahrip edildiği alanlarda gelişen steplere antropojen step (bozkır) adı verilir. ( http://www.msxlabs.org/forum/turkiye-cografyasi/5081-turkiyenin-iklimi-ve-bitki-ortusu.html )



4. Marmara (Geçiş) İklimi: 

Marmara Bölgesi'nin kuzey Ege'yi de içine alacak şekilde güney kesiminde görülür.

Kışları Akdeniz iklimi kadar  ılık, yazları Karadeniz iklimi kadar yağışlı değildir.

Karasal iklim kadar kışı soğuk, yazı da kurak geçmemektedir. Bu özelliklerden dolayı

Marmara iklimi, karasal Karadeniz ve Akdeniz iklimleri arasında bir geçiş özelliği

göstermektedir. Buna bağlı olarak doğal bitki örtüsünü alçak kesimlerde Akdeniz

kökenli bitkiler, yüksek kesimlerde kuzeye bakan yamaçlarda Karadeniz bitki topluluğu

özelliğindeki nemli ormanlar oluşturmaktadır. Soğuk ay olan Ocak ayı ortalama

sıcaklığı 4.9°C, sıcak ay olan  Temmuz ayı ortalama sıcaklığı  23.7°C, yıllık ortalama

sıcaklık 14.0°C dir. Ortalama yıllık toplam yağış 595.2mm dir ve yağışların çoğu kış

mevsimindedir. Yaz yağışlarının yıllık toplam içindeki payı %11.7 dir. Yıllık ortalama 

nispi nem %73 dır.  (http://mgm.gov.tr/FILES/iklim/turkiye_iklimi.pdf )